Bu sayımızda Edebice dergisi Genel Koordinatörümüz Doç. Dr. Mehmet Emre Çelik ile yayın kurulu üyemiz Yunus Emre Uyar Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ile ilgili bir söyleşi gerçekleştirdi.
Değerli Edebice okurları, bu sayımızda sizlerle edebî faaliyetlerimizi üzerine bina ettiğimiz Türkçemizin -Balkanlar özelinde- yurt dışındaki ahvalini konu edinmek üzere değerli hocamız Doç. Dr. Mehmet Emre Çelik’le bir mülakat tertip ettik. Hocamız, dilimizin öğretimiyle ilgili hem bir akademisyen olarak bilimsel yayınlar yapan hem de hâlihazırda yıllardır Balkanlarda dilimizi öğretme görevini bilfiil yürüten bir aydın olarak söyleşimiz için kolay bulunmaz bir nimet. Vesileyle “Yurt dışında Türkçemiz” izlekli sohbetimizi siz Edebice okurlarına işin menbaından sunmanın gururunu paylaşmak istiyorum.
Merhaba hocam, sizi henüz tanımayan okurlarımıza kendinizi tanıtır mısınız?
Merhaba sevgili Yunus Emre. Kendimi tanıtmadan önce tüm Edebice okurlarına muhabbetlerimi bildirmek isterim. 1985’te Antalya’da doğdum. Gönen Anadolu Öğretmen Lisesi’ni bitirdikten sonra 2003’te Selçuk Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği bölümüne yerleştim. 2007’de aynı bölümde yüksek lisans eğitimine başladım. 2009’da Ondokuz Mayıs Üniversitesi Türkçe Eğitimi bölümünde araştırma görevlisi olarak akademiaya merhaba dedim. 2016’da Gazi Üniversitesi Türkçe Eğitimi ana bilim dalında Bulgaristan’daki Türk çocuklarının dil becerileri üzerine çalıştığım doktora tezimi savundum. Ardından 2017’de OMÜ’de kendi bölümümde öğretim üyeliğine atandım. 2018-2019 öğretim döneminden bu tarafa da Bosna Hersek’teki devlet üniversitelerinden olan Mostar Cemal Biyediç Üniversitesi Türkoloji bölümünde misafir öğretim üyesi olarak çalışmalarımı yürütüyorum. Başlıca çalışma alanlarım arasında yabancılara Türkçe öğretimi, iki dillilere Türkçe öğretimi, Balkanlarda Türkçe öğretimi bulunuyor.
– Türkçenin görev yaptığınız Balkan coğrafyasındaki statüsünün genel çerçevesini çizer misiniz?
– Balkanlar bizim hemen hemen 500 yıl hüküm sürdüğümüz bir coğrafya. Aslında Balkanlar daha Osmanlı ile tanışmadan Alperenler vasıtasıyla Türkçe ile tanışmıştı. Bugün Balkanların farklı köşelerinde Alperenlerin tekkelerine ve Sarı Saltuk türbelerine rastlamak mümkün. Osmanlı’nın bölgeyi fethiyle Anadolu’daki Oğuzlardan bir kısmının buralara iskân edildiğini biliyoruz. Fakat bu ilerleyişin bir de geri çekilişi oldu. Özellikle 93 Harbi’nin (1877-78) ardından başlayan Türk nüfusun ana vatana dönüş sürecinin son halkasını 1989’da Bulgaristan’dan göçmek zorunda kalan soydaşlarımız oluşturdu. Bugün Balkanlarda Osmanlı’dan kalan ve ana dili Türkçe olan Oğuz Türklerinin varlığından söz edebiliriz. Romanya’nın Dobruca bölgesi ve Köstence kentinde, Yunanistan’da Batı Trakya’da (Dedeağaç, Gümülcine, İskeçe vd.), Bulgaristan’ın özellikle güneyi (Kırcaali, Mestanlı, Hasköy vd.) ve kuzeyinde (Deliorman bölgesi, Şumnu, Eski Cuma vd.), Kosova’da (İpek, Prizren, Priştine vd.), Kuzey Makedonya’da (Üsküp, Kalkandelen, Gostivar, Köprülü vd.), Sırbistan sınırlarında kalan Sancak bölgesinde (Yeni Pazar) Türkçe varlığını ana dili statüsündedir. Kosova’daki pek çok belediyede Türkçe bugün resmi dil statüsünde. Batı Trakya’da Türk (Müslüman) azınlığa ait sayıları her geçen gün azalsa da ilk ve orta dereceli okullar mevcut. Bulgaristan ve Makedonya’daki okullarda yeterli sayıya ulaşılması durumunda Türkçe seçmeli dersler kapsamında okutuluyor. Osmanlı’nın hüküm sürdüğü diğer Balkan ülkelerinde (Karadağ, Bosna Hersek, Arnavutluk) ise Osmanlı bakiyesi diyebileceğimiz ana dili Türkçe olan kimseye rastlamadım. Burada Müslüman oldukları için Türk denilenle Türkçe konuştuğu için Türk denilen ayrımını yapmamız gerekiyor. Mesela Sırplar ve Hırvatlar Boşnaklara “Türk” diyor. Ama bu Türklük dil değil din temelli bir Türklük. Yahya Kemal, “Türkçenin çekilmediği yer vatandır.” diyor. Dolayısıyla Türkçe yaşadığı müddetçe Balkanlar bize vatandır.
Devamını okumak için lütfen satın alınız.
Leave feedback about this