İhrâk-ı Kütüb (Kitapların Yakılması)*
Günümüz Türkçesine Aktaran: Hanife Güney
Kitap muhibbiliği[1] ve deliliğine karşı bir âdet daha vardır ki o da kitap yakmasıdır.
Bu madde hakkında, “Lügat-ı İlmiyye ve Fenniyye” nâm eser-i müşterekimizde[2] şu ma’lûmâtvardır:
“Pek kadim bir zamandan beri edyân ve ahlâka münafi[3] kütüb ve resâilin ihrâkı[4] hususu, Yunanîler ve Romalılar nezdinde mer’iyyü’l-icra[5] bir kaidedir. Vahdaniyet-i Bârî’yi[6] şekke[7] düşüren Protagoras’ın eserleri meydanda yakıldı. Anitohas İpifan[8], Yahudi kitaplarını ihrâk ettirdi. Tiber zamanında Labiyenus[9]‘un muharreratı[10] ihrâka mahkum oldu. Takyanos Diyoklatiyen ve rüfekâsı[11], Hıristiyanlığa ait kitapların ihrâkını emrettiler.
Kilisenin hükmü câri olduğu âvanda[12], Romalılardan ziyade, ihrâk-ı kütübe ehemmiyet verilerek müellifler[13] kitaplarıyla ihrâk olundu. Rafz ve ilhadlerine[14] hükmedilen Arius, Abalar[15], Arnod[16], Bersiya’nın âsârını[17] ihrâkla hoşnut olunuldu. Aristo’nun birçok eseri yakıldı. (1436-1517) İspanya başvekili Kardinal Kirhas[18] beş bin Kur’ân-ı Kerîm ve tefâsir- şerîfe ve kütüb-i İslâmiye’yi[19] ihrâk eyledi. Diğer cihetden[20] defaatle[21] Fransız kralları veya parlamentos(u) kararıyla birçok papanın evâmiri[22] ihrâk edildiği de vardır. Tıba’atin şuyu’undan[23] sonra kilise rehâbîni ve hükkâm-ı sâir[24], Avrupa’da kitaplar arttıkça şiddetlerini artırarak birçok eserleri yaktırmışlardır. Bunların esamesini ta’dâda girişmek[25] uzun olduğundan ma’ruf olan âsârdan[26] bu mahkumiyeti kazananları yazacağız:
Devamını okumak için lütfen satın alınız.
* Necib Âsım, Kitâb, Matba’a-i Safâ ve Enver, Konstantiniyye, 1311, s. 159-161.
[1] sevgisi
[2] adlı ortak çalışmamızda
[3] dinlere ve ahlâka aykırı
[4] kitapların ve risalelerin yakılması
[5] yürürlükte olan
[6] Allah’ın birliğini
[7] şüpheye
[8] IV. Antiokhos Epifanis: MÖ 175-164 yılları arasında Seleukos İmparatorluğu’nu yöneten kral. Tebaasından kültürel totalitarizme karşı çıkan Yahudileri ve onların kitaplarını yaktırmıştır.
[9] Titus Labienus: Roma Cumhuriyetinin son dönemlerinde yaşayan ve Jül Sezar’ın en önemli generallerinden olan bir askerdir.
[10] yazdıkları
[11] Diocletianus ve arkadaşları. Diocletianus, 284-305 yılları arasında görev yapan ve Roma İmparatorluğu’nu Doğu Roma ve Batı Roma olarak paylaştıran imparatordur.
[12] kilisenin hükmünün geçerli olduğu zamanlarda
[13] yazarlar
[14] dini bırakma ve dinden dönmelerine
[15] Pierre Abélard: 1079-1142 yılları arasında yaşamış Fransız skolastik düşünürü, tanrıbilimci; dil, diyalektik ve ahlâk filozofudur.
[16] Arnold Geulincx: 1624-1669 yılları arasında yaşamış, Rastlantısalcılık akımının kurucularından olan Fransız Descartes’çı düşünürdür.
[17] eserlerini
[18] Kardinal Kirhas olarak anılan kişi, Francisco Jiménez de Cisneros’tur. 1499 yılında Kral Ferdinand ve Kraliçe Isabel tarafından İspanya’nın Granada şehrine katedral olarak atanmış ve orada yaşayan Müslümanları din değiştirmeleri için zorlayıp el yazması eserleri de yaktırmıştır.
[19] Kur’an-ı Kerîm’i, tefsirleri ve İslâmî kitapları
[20] yandan
[21] birçok kez
[22] emirlerinin
[23] kitap basımının yaygınlaşmasından
[24] kilise rahipleri ve diğer hâkimler
[25] isimlerini saymaya kalkmak
[26] bilinen eserlerden
Leave feedback about this