HER ŞEY KİMDE GİZLİ
Kaynak taraması ve doğrulaması yapmak niye insanların aklına gelmez? Genel ağda (sosyal medya alanları da dahil) yayımlanan bir yazının içeriğindekilerin doğruluğuna nasıl güvenebiliriz? Çağımızda bilgi çarpıtma (dezenformasyon), yanlış bilgi yayma yollarının en başında geliyor genel ağ. Yalan, kirli bilgi inanılmaz hızla yayılıyor bu ortamda ve bunları düzeltmek maalesef yıllar geçse de mümkün ol-a-mıyor. Öyleyse kendi sosyal ağlarımızda bir sözü, bir şiiri ya da bir bilgiyi paylaşmadan önce kaynak doğrulaması yapmalıyız. Sosyal medyada önümüze çıkan bir haberi paylaşmadan önce muhakkak güvenilir haber sitelerinde de aramalı, haberin içeriğinin doğrulattıktan ve içeriğin suç teşkil etmediğinden emin olduktan sonra paylaşmalıyız. Zira önümüze gelen her bilgiyi ya da her belgeyi (belge sandığınız şey, bilgisayarlar marifetiyle üretilen sahte bir foto vb. olabilir.) paylaşmak, o bilginin yanlış olması veya suç içermesi durumunda bize de sorumluluk yükler.
Konuyu biraz özele indirelim. Doksanlı yılların sonlarına doğru ülkemizde genel ağ (internet) yaygınlaşmaya, iki binli yıllardan itibaren de evlerimize girmeye başladı. Haber, eğlence, kültür, sanat, spor, ticaret, alışveriş gibi alanlarda on binlerce site kuruldu. İnsanlar, bu sitelerdeki içeriklere arama motorları yardımıyla kolayca erişebildiler. Hatta bazı şirket ve servis sağlayıcıların ücretsiz olarak sundukları blog sitelerinde insanlar yazı, şiir, resim gibi içerikler eklemeye ve bunları ağlarındaki diğer insanlarla paylaşmaya başladılar. Blog siteleri bir bakıma bugünkü sosyal medyanın temelini oluşturdu. Bloglardan ilham alan girişimciler bugün milyonlarca kullanıcısı olan sosyal medya şirketlerini kurdular ve dünyanın bir ucundan öbür ucuna insanlar arkadaşlık kurdu, bu ağlar üzerinden paylaşımlarda bulundu. Tabi genel ağın cep telefonları marifetiyle evlerden çıkıp hayatımızın her anında yanımızda olması bu ağları, bizim için vazgeçilmez kıldı. Yüz milyonlarca insan cep telefonu veya diğer dijital aygıtlar sayesinde etkileşim halinde. Bu sınırsız ve hızlı etkileşim gücünü fark eden kötü niyetliler için de bu alanlar yeni iş olanakları doğurdu. Dolandırıcılığın binbir türlüsü her gün onlarca insanı mağdur ediyor.
Bu yazıda üzerinde durmak istediğim konu bir dolandırıcılık sayılmasa da paylaşılan bir metnin yanlış kişiyle ilişkilendirilmesi sebebiyle zihinleri bulandırmasıdır. Yukarıda genel ağ ve sosyal medyanın yalan/yanlış bilgiyi hızla yaymasındaki güçten bahsetmiştik. Ancak bu bilgileri aynı kanal vasıtasıyla düzeltmeye çalışmak sanıldığı kadar çabuk olmuyor. Her Şey Sende Gizli diye genel ağda dolanan bir şiir var. Can Yücel’in bildiğiniz en güzel şiiri hangisidir diye bir anket yapılsa öyle sanıyorum ki bu şiir birinci çıkar. İroniye bakın ki Can Yücel’in en ünlü şiiri Can Yücel’e ait değil. Ancak hangi parlak zekâlı bu metni Can Yücel’e yamamışsa, o yama maalesef kumaştan sökül-e-miyor. Şiir şöyle:
Yerin seni çektiği kadar ağırsın
Kanatların çırpındığı kadar hafif..
Kalbinin attığı kadar canlısın
Gözlerinin uzağı gördüğü kadar genç…
Sevdiklerin kadar iyisin
Nefret ettiklerin kadar kötü..
Ne renk olursa olsun kaşın gözün
Karşındakinin gördüğüdür rengin..
Yaşadıklarını kar sayma:
Yaşadığın kadar yakınsın sonuna;
Ne kadar yaşarsan yaşa,
Sevdiğin kadardır ömrün..
Gülebildiğin kadar mutlusun
Üzülme bil ki ağladığın kadar güleceksin
Sakın bitti sanma her şeyi,
Sevdiğin kadar sevileceksin.
Güneşin doğuşundadır doğanın sana verdiği değer
Ve karşındakine değer verdiğin kadar insansın
Bir gün yalan söyleyeceksen eğer
Bırak karşındaki sana güvendiği kadar inansın.
Ay ışığındadır sevgiliye duyulan hasret
Ve sevgiline hasret kaldığın kadar ona yakınsın
Unutma yagmurun yağdığı kadar ıslaksın
Güneşin seni ısıttığı kadar sıcak.
Kendini yalnız hissetiğin kadar yalnızsın
Ve güçlü hissettiğin kadar güçlü.
Kendini güzel hissettiğin kadar güzelsin..
İşte budur hayat!
İşte budur yaşamak bunu hatırladığın kadar yaşarsın
Bunu unuttuğunda aldığın her nefes kadar üşürsün
Ve karşındakini unuttuğun kadar çabuk unutulursun
Çiçek sulandığı kadar güzeldir
Kuşlar ötebildiği kadar sevimli
Bebek ağladığı kadar bebektir
Ve herşeyi öğrendiğin kadar bilirsin bunu da öğren,
Sevdiğin kadar sevilirsin…[1]
Can Yücel’in eşi yıllar önce bu şiirin eşine ait olmadığını şöyle ifade ediyordu: “Örneğin ‘Her şey sende gizli ‘diye bir şiir var. Mistik, kaderci, boşverci, metafizik bulamaçlı bu şiirlerle Can’a karşı adeta faili meçhul bir kampanya yürütülüyor gibi. Can’ın şiiri şiir gibi şiirdi…”[2] Yine kızı Su Yücel de 2013’te kendisiyle yapılan söyleşide genel ağın sahte Can Yücel şiirleri ile dolu olduğunu belirtmişti.[3] Bu açıklamalar ortada dururken ülkemizin en köklü haber ajansı AA’nın genel ağ sitesinde “Her şey Sende Gizli” Can Yücel’e ait bir şiir olarak sayılıyor.[4] (Baktım, hâlâ öyle.) Ülkemizin en ünlü sinema ve seslendirme sanatçısı Selçuk Yöntem de şiiri Can Yücel’in şiiri diye albümüne okuyor, TRT programlarında seslendiriyor.[5] Devletin en güvenilir ajansının verdiği bilgi yanlışsa, vatandaş neye güvenerek kaynak doğrulayacak. En ünlü tiyatrocular, müzisyenler Can Yücel’i tanımıyor, en azından onun yolundan gittiğini düşündüklerimiz bile Can Yücel şiirlerinin tınısını, tadını, tavrını sezememiş, anlayamamışlarsa sıradan okuyucuların anlamaması çok doğaldır hâliyle. Eşinin ve kızının bahsi geçen şiirin Can Yücel’e ait olmadığını söylemeleri en geçerli kanıt sayılabilir elbette ama ben yine de bununla yetinmeyip Can Yücel’in sırasıyla Şiir Alayı[6] (1981), Rengâhenk (1991), Gökyokuş (2010), Canfeda (1999), Çok Bi Çocuk (1998), Gece Vardiyası (1998), Güle Güle-Seslerin Sessizliği (1998), Gezintiler (1997), Maaile (2018), Alavara (2018), Mekânım Datça Olsun (2006) adlı şiir kitaplarını inceledim. Bu kitapların hiçbirinde bahsi geçen şiire rastlayamadım.
Peki ya Türk Dili ve Edebiyatı/Türkçe öğretmenlerinin bu şiiri Can Yücel’in şiiri diye öğrencilerine okutturmalarına ne demeli? İlçemizin birinde bir şiir okuma yarışması düzenleniyor. Yarışmayı düzenleyen ilçe, bir komisyon kurup liselerde okutulacak şiirleri ve bu şiirleri hangi lisenin okuyacağını belirliyor, yarışmayı ilan ediyor. Seçilen şiirler içinde “Her Şey Sende Gizli” var ve şairi olarak da Can Yücel verilmiş. Neresinden tutarsam tutayım, tutacak bir taraf bulamadım.
Genel ağda Cemal Süreya, Can Yücel, Cahit Zarifoğlu, Ömer Hayyam gibi isimlere atfedilen pek çok şiirin onlara ait olmadığını ufak bir araştırmayla bulabiliriz. Mesela Cahit Zarifoğlu’nun şiiri diye paylaşılan:
Burası dünya
Ne çok kıymetlendirdik.
Oysa bir tarla idi;
Ekip biçip gidecektik.
dizeleri, Zarifoğlu’na değil, Ayla Aydemir’e aittir.[7]Ama dünyanın geçiciliği üzerine yazılmış bu dizeleri anlı şanlı yazarlarımız, okumuşlarımız Cahit Zarifoğlu’nun diye paylaşıyor.
Sosyal medyada fiyaka satmak için oradan buradan alıntıladığınız, (ç)aldığınız sözler sizi küçük düşürebilir. Ortalama okuyucu veya sosyal medya kullanıcılarının bu hataya düşmesini anlarım da alanında uzman kişilerin bu hatalara düşmesini mazur göremem!
Kaynakça:
Yücel, Can, (1981). Şiir Alayı. İstanbul: Yazko.
—— (1998). Rengâhenk. İstanbul: Papirüs.
—— (2010). Gökyokuş. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
—— (1999). Canfeda. İstanbul: Papirüs.
—— (1998). Çok Bi Çocuk. İstanbul: Papirüs.
—— (1998). Gece vardiyası. İstanbul: Papirüs.
—— (1998). Güle Güle Seslerin Sessizliği. İstanbul: Papirüs.
—— (1997). Gezintiler. İstanbul: Papirüs.
—— (2018). Maaile. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
—— (2018). Alavara. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
—— (2006) Mekânım Datça Olsun. İstanbul: Doğan Kitap.
[1] https://www.canyucel.org/hersey-sende-gizli.html#comment-12316 (Erişim: 16.02.2024)
[2] http://web.archive.org/web/20191120155930/http://web.archive.org/screenshot/https://t24.com.tr/haber/tespit-edilen-sahte-can-yucel-siiri-sayisi-50,834606 (Erişim: 16.02.2024)
[3] https://www.milliyet.com.tr/gundem/internet-sahte-can-baba-dolu-1752511 (Erişim: 16.02.2024)
[4] https://www.aa.com.tr/tr/portre/taslama-siirin-ustasi-can-yucel/2965849#:~:text=%22Her%20%C5%9Eey%20Sende%20Gizli%22%2C,vefat%C4%B1n%C4%B1n%20%C3%BCzerinden%2024%20y%C4%B1l%20ge%C3%A7ti. (Erişim: 16.02.2024)
[5] http://selcukyontem.com/gallery/siir-niye/ (Erişim: 16.02.2024)
[6] Bu eserde ilk dört şiir kitabı (Yazma, Sevgi Duvarı, Bir siyasinin Şiirleri, Ölüm ve Oğlum) birlikte basılmış.
[7] https://www.malumatfurus.org/burasi-dunya-ne-cok-kiymetlendirdik/ (Erişim: 16.02.2024)
Leave feedback about this