Attilâ İlhan’ın Romancılık Anlayışına Kısa Bir Bakış – Metin Savaş

Roman sanatı, Batı Avrupa’da, feodal düzenin içerisinden burjuvazinin türeyişiyle belirmeye başlıyor. Muhakkak ki roman sanatının doğuşunu yukarıdaki bu tek cümleyle izah edemeyiz. Bununla birlikte roman sanatı burjuva dünyasının insanlığa armağanıdır. Türk romanının en büyük adlarından biri olan Attilâ İlhan bizim ülkemizde roman sanatının şehirleşme ve sanayileşme izleğinde ortaya çıkmadığını, Avrupa’ya öykünmeyle varlık kazandığını belirtir. Attilâ İlhan’a göre bu öykünme safhası Türk romanının tarih öncesidir. Ne var ki Türkiye artık kapitalizmin pençesine düşmüştür. Şehirlileşmenin hız kazanmasıyla, fabrikaların sayısının artmasıyla, köylülüğün değer kaybına uğrayarak köylerden kentlere göçün vuku bulmasıyla koşut olarak Türk romanı da gelişecektir. Attilâ İlhan bu kapitalistleşme sürecinin ciddi ve hatta büyük Türk romancılarına zemin hazırlayacağı inancındadır. Bana göreyse Attilâ İlhan işte o ciddi romancılar arasındadır.

Attilâ İlhan, kendi ifadesiyle, pestil inceliğindeki kıytırık kitapları topluma roman diye yutturmaya öfkelidir. Dönemin ve toplumun insan manzaralarını çizebilen anlatılar gerçek romandır. İlhan’ın yazdığı romanları dikkatli gözlerle okuduğumuzda o insan manzaralarını çok rahat yakalıyoruz. Rahat demeyelim de gayetle net yakalıyoruz diyelim. Üstadın yaklaşımıyla, roman, bir meslektir, bir hobi (hobby) değildir. Gençlerle sohbetinde Attilâ İlhan şunları söylemiştir: “Sabırlı ve meraklı bir okur, sadece baba romancılarımızı okuyarak ülkemizin son yüzyıllık macerasını, soluk soluğa izleyebilir.”[i] Baba romanlar inşa edebilmek içinse, İlhan, dünyaya ve hayata kozmik bakabilmek gerektiğini söylüyor. Ona göre bir romancı ruh hekimlerine itirafta bulunuyormuş gibi yazmamalıdır; yahut da günlüklerini kaleme alıyormuşçasına lâf salatalığı etmemelidir. Aksi takdirde yazdığı şey roman olmaktan çıkarak hiçbir şeye benzemeyecektir. Kafamıza göre yazacağımız romanlara mazaret kabilinden ‘yeni arayışlar içindeyim’ söylemi de Attilâ İlhan için boş ve geçersizdir.

Devamını okumak için dergiyi satın alınız. 30. sayı için tıklayınız.

[i] Attilâ İlhan, Hangi Edebiyat, sayfa 250, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009